Đề thi tuyển sinh vào Lớp 10 THPT môn Ngữ văn - Năm học 2021-2022 - Sở GD&ĐT Ninh Bình (Có đáp án)

Nội dung text: Đề thi tuyển sinh vào Lớp 10 THPT môn Ngữ văn - Năm học 2021-2022 - Sở GD&ĐT Ninh Bình (Có đáp án)

1. Đề thi vào lớp 10 môn Văn Ninh Bình năm 2021 ĐỀ THI TUYỂN SINH LỚP 10 THPT Sở GD&ĐT Ninh Bình Năm học: 2021 - 2022 ĐỀ CHÍNH THỨC Bài thi môn: Ngữ văn - Ngày thi: 8/6/2021 Thời gian làm bài: 120 phút (không kể thời gian phát đề) PHẦN I: ĐỌC HIỂU VĂN BẢN (3,0 điểm) Đọc văn bản sau: Thay vì giúp con có một ước mơ thực sự, nhiều ông bố bà mẹ thường đưa trẻ đến những trung tâm bồi dưỡng tài năng để tham gia hết khóa học này đến chương trình khác. Bởi, phụ huynh cho rằng những chương trình đó rất bổ ích và có giá trị với con. ( ) Ai trong chúng ta cũng có một ước mơ cho riêng mình, trẻ em cũng vậy. Song khác với người lớn, trẻ sẽ có nhiều ước mơ bay bổng do trí tưởng tượng phong phú. Khi đó nhiệm vụ của cha mẹ là nuôi dưỡng ước mơ của con một cách hợp lí, giúp chúng định hướng tương lai. Trẻ em thường xuyên có ước mơ mới mỗi khi ngưỡng mộ ai đó. Khi được bác sĩ chữa khỏi bệnh, trẻ mong ước lớn lên sẽ làm bác sĩ, khi xem tivi và chứng kiến những diễn viên xinh đẹp hoặc xem những bộ phim siêu nhân thì tước mơ của trẻ lại khác. Chắc hẳn, đây là câu chuyện xảy ra trong nhiều gia đình. Thường, trẻ nhỏ với suy nghĩ ngây thơ, có thể con sẽ thốt ra những câu nói khiến cha mẹ hoang mang. Khi đó không ít phụ huynh áp đặt suy nghĩ và mong muốn của mình lên con. Họ ép con thích những điều cha mẹ muốn. Song, đó không phải là niêm yết thích của trẻ. Theo các chuyên gia, đó là một trong những suy nghĩ sai lầm mà cha mẹ nên bỏ trong quá trình định hình ước mơ cho con trẻ. Theo chuyên gia Trần Quốc Phúc, cha mẹ hãy cho con một ước mơ và đừng bao giờ "tiêu diệt" giấc mơ đó. "Cha mẹ hãy hỏi con thích gì và tin con sẽ làm được điều đó. Cha mẹ hãy dẫn con tới nơi có những người thành công, để con tiếp cận, nhìn những căn nhà đẹp, những chiếc xe đẹp. Đồng thời để con chứng kiến cuộc sống của những trẻ em nghèo”, chuyên gia cho biết.
2. (Theo: Vân Huyền, Khơi gợi điều trẻ muốn hướng tới, Báo Giáo dục và Thời đại, số 99, Thứ hai, 26/04/2021, tr.13) Thực hiện các yêu cầu: Câu 1 (0,5 điểm): Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản trên. Câu 2 (0,5 điểm): Chỉ ra và gọi tên thành phần biệt lập trong câu văn sau: Chắc hẳn, đây là câu chuyện xảy ra trong nhiều gia đình. Câu 3 (1,0 điểm): Nêu nội dung chính của văn bản trên. Câu 4 (1,0 điểm): Anh/chị có đồng tình với việc cha mẹ ép con thích những điều cha mẹ muốn không? Vì sao? PHẦN II: TẠO LẬP VĂN BẢN (7,0 điểm) Câu 1 (2,0 điểm) Từ việc đọc hiểu văn bản ở phần I, hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh/chị về ý nghĩa của ước mơ đối với mỗi con người trong cuộc sống. Câu 2 (5,0 điểm) Cảm nhận về vẻ đẹp của thiên nhiên và người lao động qua đoạn thơ sau: Thuyền ta lái gió với buồm trăng Lướt giữa mây cao với biển bằn, Ra đậu dặm xa do bụng biển, Dàn đan thế trận lưới vây giăng. Cá nhú cá chim cùng cá đé, Cá song lấp lánh đuốc đen hồng, Cái đuôi em quây trăng vàng chóe. Đêm thở: sao lùa nước Hạ Long. Ta hát bài ca gọi cá vào, Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao.
3. Biển cho ta cá như lòng mẹ Nuôi lớn đời ta tự buổi nào. (Đoàn thuyền đánh cá, Huy Cận, Sgk Ngữ văn 9, tập 1, NXBGD 2007, tr.140)
4. Đáp án đề thi vào lớp 10 môn Văn Ninh Bình năm 2021 I. ĐỌC HIẾU Câu 1: Phương thức biểu đạt: Nghị luận Câu 2: Thành phần biệt lập trong câu là: Chắc chắn – thành phần tinh thái Câu 3: Học sinh có thể giải thích theo ý hiểu của mình, có lý giải Gợi ý: Đoạn trích đang nói tới thực hướng dạy con của các bậc phụ huynh hiện nay. Đồng thời nói lên tiếng nói con trẻ với mong muốn được thực sự phát triển, hướng tới đam mê của mình. Câu 4: Học sinh trình bày quan điểm của mình, có lý giải. Gợi ý: Không đồng tình: Viviệc ép những đứa trẻ đi theo con đường mà cha mẹ chúng muốn sẽ khiến những đứa trẻ trở thành những người máy, luôn làm theo những gì được sắp đặt từ trước. Không phát huy được hết khả năng của mình II. LÀM VĂN Câu 1: * Giới thiệu vấn đề: + Con người chúng ta từ khi sinh ra cho tới lúc trưởng thành, ai cũng có một ước mơ, hoài bão của riêng mình. + Ước mơ giúp chúng ta có thể sống vui vẻ, có ý nghĩa và mục đích, khi thực hiện được ước mơ của mình con người cảm thấy được thành quả của quá trình nỗ lực cố gắng đúng như dân gian ta thường nói “Sống là phải có ước mơ”. * Bàn luận và phân tích 1. Giải thích
5. - Giải thích về ước mơ là gì? Nó chính là những dự định, khát khao mà mỗi chúng ta mong muốn đạt được trong thời gian ngắn hoặc dải. Ước mơ chính là động lực để mỗi chúng ta vạch ra phương hướng đường đi để dẫn tới ước mơ. 2. Bàn luận - Vai trò và ý nghĩa của ước mơ trong cuộc sống: + Ước mơ chính là ngọn đuốc soi sáng trong tim mỗi chúng ta nó hướng chúng ta tới những điều tốt đẹp. + Ước mơ cũng chính là mong muốn được cống hiến sức lực của mình cho xã hội và khi chúng ta đạt được ước mơ cũng là lúc chúng ta được thừa nhận năng lực của mình. Phân tích được con người đi tới ước mơ có dễ dàng không? + Con đường dẫn tới ước mơ cũng vô cùng khó khăn, không phải lúc nào cũng dễ dàng đạt được, nhưng với những người kiên trì, bền chí, thì ước mơ sẽ giúp cho bạn định hướng cho tương lai của mình một cách tốt đẹp nhất. * Dẫn chứng cụ thể. - Nó là vì sao sáng soi những lối ta đi, khi đi qua những khó khăn nhìn thấy ước mơ của mình lấp lánh ở phía xa xa, bạn sẽ nỗ lực bước tiếp. - Những ước mơ sẽ đưa con người đi tới những tương lai, không quản ngại những chông gai, nghiệt ngã, những khó khăn trên con đường đi của mình. - Cuộc sống mà không có ước mơ thì sẽ như thế nào? + Ước mơ là điều mà ai cũng nên có và cần có trong cuộc sống bởi nếu không có ước mơ cuộc sống của bạn sẽ mất phương hướng vô định. Dẫn chứng cụ thể. + Không có ước mơ bạn sẽ không xác định được mục tiêu sống của mình là gì. Chính vì không xác định được phương hướng sẽ dẫn tới bạn sẽ sống hoài sống phí, và trở thành người tụt hậu bị bạn bè, xã hội bỏ lại phía sau.
6. - Phê phán: Những người không có khát vọng, ước mơ, - Bàn bạc, mở rộng vấn đề: + Mở rộng trong xã hội ngày nay bên cạnh những bạn trẻ sống có ước mơ có lý tưởng rất đáng trân trọng, thì bên cạnh đó vẫn còn nhiều bạn trẻ sống không có ước mơ. + Các bạn không hiểu mình muốn gì và không có ý chí phấn đấu, các bạn đó cứ sống và buông bỏ đời mình theo số phận muốn tới đâu thì tới, thật đáng buồn. * Kết thúc vấn đề: - Là một học sinh ngồi trên ghế nhà trường chúng ta cần phải có ước mơ mục đích sống cho riêng mình. - Để đạt được ước mơ chúng ta cần ra sức rèn luyện học tập, tu dưỡng đạo đức để chuẩn bị những tư trang cần thiết cho con đường đi tới ước mơ của mình. Câu 2: Mở Bài - Giới thiệu tác giả và tác phẩm - Bài thơ là lời ca ngợi vẻ đẹp, sự giàu có của quê hương đất nước - Trong đó, đặc sắc là ba khổ thơ miêu tả cảnh đánh bắt cá trên biển: "Thuyền ta tự buổi nào" Thân Bài * "Thuyền ta vây giăng": Đoàn thuyền trên mặt biển lớn - Hình ảnh đoàn thuyền giữa thiên nhiên rộng lớn + Hình ảnh nhân hóa "thuyền ta biển bằng": Đoàn thuyền của con người đang lướt đi dưới ánh trăng, hòa vào với thiên nhiên, mang tầm vóc kì vĩ. Đoàn thuyền của con
7. người không còn nhỏ bé, mà mang tầm vóc lớn lao của vũ trụ => con người đã làm chủ thiên nhiên. - Hình ảnh con người chuẩn bị chiến đấu với thiên nhiên bằng trí tuệ và năng lực của mình + "Dò bụng biển": Con người đang tìm kiếm những đàn cá lớn giữa biển khơi bao la + "Dàn đan giăng": Con người đang dùng trí tuệ và năng lực của mình để có thể đánh bắt được mẻ cá lớn. Khổ thơ là hình ảnh của con người trong tư thế hiên ngang, sánh ngang cùng vũ trụ bao la. Một hình ảnh đẹp vừa hiện thực lại cũng vừa lãng mạn. * "Cá nhụ Hạ Long": Miêu tả các loài cá trên biển - Biện pháp liệt kê: Liệt kê nhiều loại cá - những loài cá hiếm, đặc sản -> sự giàu có của biển cả. - Hình ảnh "cá song đen hồng": Hình ảnh hiện thực được nhìn bằng con mắt lãng mạn của nhà thơ + Cá song vốn có đặc điểm cái đuôi màu đỏ đen được Huy Cận so sánh như mang ngọn đuốc -> sự so sánh đẹp và thực sự đặc sắc. - Hình ảnh ánh trăng hòa cùng mặt nước lóng lánh "Cái đuôi chóe": "Vàng chóe" - màu vàng óng ánh, tươi mát. - "Đêm thở: Long": hình ảnh nhân hoa đặc sắc nhất bài thơ + Sao, nước: Xuất hiện và tồn tại tại trong nhịp hơi thở của màn đêm + Hình ảnh thủy triều lên xuống như nhịp thở đều đặn của màn đêm -> nhịp thở của biển khơi. => Khổ thơ cho thấy sự giàu có của biển cả cùng với những sáng tạo độc đáo của Huy Cận trong nghệ thuật miêu tả các loại cá.
8. * " Ta hát tự buổi nào": Miêu tả công cuộc đánh bắt cá và lòng biết ơn đối với mẹ thiên nhiên - Bài ca gọi cá được cất lên như để xua đi cái mệt mỏi, vất vả - Hành động "gõ thuyền": dồn cá vào lưới. "Nhịp trăng cao": vầng trăng làm nhịp phách đánh lên để người lao động cất lên tiếng hát ca - Hình ảnh so sánh "biển mẹ": Biển như người mẹ bao dung và rộng lượng, giúp con người có thức ăn, lại giúp con người làm giàu thêm cho quê hương, đất nước. - Lòng biết ơn với mẹ biển cả " nuôi lớn nào: Biển cả đã nuôi lớn con người lao động qua bao thế hệ. -> Khổ thơ vừa là lời miêu tả cuộc đánh bắt cá vừa là lời cảm thán biết ơn sâu sắc tới mẹ biển cả đã mang đến cho con người những nguồn tài nguyên vô giá. * Kết luận chung: Ba khổ thơ là hình ảnh của con người trong công cuộc đánh bắt cá giữa biển khơi. - Nó đã tái hiện bức tranh con người lao động giữa thiên nhiên rộng lớn vừa đẹp lại vừa hùng vĩ sánh ngang với vũ trụ - Đồng thời ca ngợi sự giàu có của biển cả cùng lòng biết ơn sâu sắc tới mẹ biển cả thiêng liêng nuôi sống bao thế hệ con người. - Nghệ thuật được Huy Cận sử dụng vô cùng nhuần nhuyễn: so sánh, nhân hóa, mang đến cho người đọc nhiều cảm xúc về bức tranh thiên nhiên con người giàu màu sắc và âm thanh. Kết Luận: - Ba khổ thơ trên trong Đoàn thuyền đánh cá đã tái hiện bút pháp tài hoa của Huy Cận - Đó là bức tranh thiên nhiên hùng vĩ hòa quyện cùng con người lao động - Ông xứng danh là một nhà thơ lớn trong nền thơ ca Việt.